#یادداشت
عدالت» یک کلیدواژه در عرض سایر کلیدواژه‌های دیگر در علوم انسانی نیست، عدالت مفهوم ارتکازی و فطری است. حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید عدل یعنی گذاشتن هر چیز سر جای خودش. یا اینکه اعطاء کل ذی‌حق حقه». این‌ها در واقع تعریف روشنی نیست. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم اقتصاد اسلامی و عدالت». اقتصاد اسلامی و عدالت یکی هستند و نمی‌توان آن‌ها را از هم جدا کرد. اقتصاد غرب هم یعنی عدالت. چون عدالت فطری است. حتی کسی که خودکشی می‌کند تصور می‌کند که دارد چیزی را سر جای خودش قرار می‌دهد. ما باید صورت‌مساله عدالت را درست طرح کنیم.
✍️ عادل پیغامی
عدالت اجتماعی چیست؟!
بخش اول
ما از عدالت واقعاً چیزی نمی‌دانیم، وقتی جاهل هستیم، هرگونه عدالت‌خواهی به‌طور فراوان آسیب‌زاست. از اول که فکر می‌کنیم فقط ما عدالت‌خواه هستیم و دنیای کفر از عدالت هیچ‌چیز نمی‌فهمد. در یکی از گزارش‌های علم‌سنجی که انجمن اقتصاددانان آمریکا ارائه داد، گفته است که از سال 1995 تا سال 2005 ادبیات تولیدی علمی در حوزه عدالت 70برابر شده است. انفجاری در عرصه عدالت‌پژوهی اتفاق افتاده است.
من مخالف عدالت‌خواهی و اینکه برویم جلوی فلان وزارتخانه یا مجلس و داد بزنیم نیستم اما وقتی روی صندلی دانشگاه نشستیم نباید داد بزنیم، باید فکر کنیم و ادبیات را بخوانیم.
اهالی علوم انسانی و اجتماعی باید دو مساله را درباره عدالت حل کنند؛ یکی واقعیت عدالت و دیگری منظر دید افراد را. نگاه مردم غیر از واقعیت است. جامعه ایران فقرش نسبت به اول انقلاب خیلی کمتر شده اما احساس فقر افزایش یافته است. عدالت هم همین است. در حوزه فرهنگی و آموزشی نسبت به فهم عدالت کار بسیار کمی شده است. وقتی در این عرصه کاری نمی‌شود گرایش فطری به عدالت در قالب جنبش‌ها بیرون می‌زند و آسیب‌زا میشود.
عدالت به سه بخش قابل تقسیم است؛ عدالت پیشینی، عدالت فرآیندی و عدالت پسینی. بسیاری از آنچه ما به‌عنوان تحقق عدالت قلمداد می‌کنیم با کلمه عدالت در اقتصاد اسلامی گفته نمی‌شود. چون همه‌چیز در این اقتصاد عدالت است. این اشتباه است که ما با یک نرم‌افزار در متون اسلامی کلمه عدالت را جست‌وجو کنیم و به نتایجی درباره نظر اسلام در زمینه عدالت برسیم. نمی‌توانیم بر این اساس بگوییم فقهای اسلامی به عدالت نپرداخته‌اند.
ما در عدالت پیشینی بحث‌های فراوانی داریم. اینکه مالکیت و ارث و. چه قواعدی دارد. انقلاب اسلامی ما عدالت‌خواه بوده و تئوری هم داشته است و ادامه حرکت انبیا بوده است. این در قانون اساسی خودش را نشان داده است. اما در عدالت فرآیندی و نسبت به مسائل جدید ضعف داشته‌ایم.
ما با مساله فقر ادبیات در حوزه عدالت مواجهیم، مثلاً مرحوم علامه جعفری در شرح نهج‌البلاغه احتمالاً بحثی از عدالت کرده است اما ما آن را فراموش کردیم و آن را نمی‌خوانیم. در سطحی پایین‌تر، در کتاب‌های درسی چیزی از آن به دانش‌آموزان منتقل میشود و سواد عمومی میشود؟ ما در مسیر تحقق عدالت نیازمند معیار هستیم. آیا در اجرا شاخصی برای سنجش عدالت داریم؟ اگر تولید هم کنیم آیا مرکز آمار حاضر است داده‌هایش را جمع‌آوری کند؟ ما مثلاً در مورد نابرابری نزدیک به 52شاخص در ادبیات علمی داریم. یکی از آن‌ها ضریب جینی است. اگر مرکز آمار ما فقط ضریب جینی تولید کند، چگونه می‌توانیم برای عدالت ت‌گذاری کنیم؟
@fekrat_net
@fekrat_net
فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
درباره این سایت